Czy Polska kolej nadąża za Europą? Analiza i porównanie

Kolej odgrywa niezwykle istotną rolę w systemie transportu publicznego i przewozie towarów w Europie. Kraje zachodnie, takie jak Niemcy, Francja czy Hiszpania, od wielu lat inwestują w nowoczesne rozwiązania kolejowe. Dzięki temu rozwijają sieć kolei dużych prędkości oraz wprowadzają ekologiczne i innowacyjne technologie.

W Polsce również nastąpiły znaczące zmiany w transporcie kolejowym, ale czy faktycznie możemy stwierdzić, że doganiamy Zachód? Jak wypadamy na tle innych państw europejskich? Spróbujmy to przeanalizować.

Infrastruktura kolejowa w Polsce a europejskie systemy

Jednym z kluczowych aspektów porównania polskiej kolei z zachodnimi systemami jest stan infrastruktury. Polska posiada jedną z największych sieci kolejowych w Europie – długość linii kolejowych wynosi około 19 tysięcy kilometrów. Jest to porównywalne z Francją (27 tys. km) czy Hiszpanią (16 tys. km), ale problemem pozostaje jakość tej infrastruktury. Otóż, wiele linii w Polsce nadal wymaga modernizacji, szczególnie na trasach regionalnych. Chociaż PKP PLK prowadzi szeroko zakrojone prace remontowe i modernizacyjne, to tempo tych zmian jest stosunkowo wolne w porównaniu z krajami zachodnimi. W Niemczech czy Francji modernizacje linii są prowadzone systematycznie od lat, dzięki czemu sieć kolejowa pozostaje w dobrym stanie i jest przystosowana do wysokich prędkości.

Kolej dużych prędkości – gdzie jesteśmy w porównaniu z Europą?

Kolej dużych prędkości (KDP) to jeden z najważniejszych wyznaczników nowoczesności systemu kolejowego. Kraje zachodnie od dekad rozwijają linie dedykowane dla pociągów poruszających się z prędkościami powyżej 250 km/h. Na przykład, Francja w 1981 roku uruchomiła pierwszą linię TGV, a Hiszpania od lat buduje jedną z najdłuższych sieci szybkiej kolei na świecie (AVE). Niemcy mają swoje ICE, a we Włoszech kursuje szybka kolej Frecciarossa. W Polsce natomiast, pomimo dużych planów, wciąż nie mamy prawdziwej kolei dużych prędkości. Co prawda, Pendolino, czyli pociągi Express InterCity Premium (EIP), kursujące na trasie Warszawa – Gdańsk – Katowice – Kraków, osiągają prędkość maksymalnie 200 km/h, co jest znaczącym postępem, ale nadal nie spełnia standardów kolei dużych prędkości w Europie Zachodniej. Niemniej jednak, budowa Centralnego Portu Komunikacyjnego (CPK) i związana z nim sieć KDP (tzw. „szprychy CPK”) mają szansę zbliżyć Polskę do standardów zachodnich.

Tabor kolejowy – nowoczesność a przestarzałość w Polsce

Kolejnym kluczowym aspektem jest jakość taboru. W ostatnich latach Polska dokonała znacznych inwestycji w nowoczesne pociągi – zarówno w przewozach dalekobieżnych (Pendolino, Flirt, Dart), jak i regionalnych (Impuls, Elf, Pesa Elf2). Jednakże, wciąż wiele starszych jednostek jest eksploatowanych, zwłaszcza na trasach regionalnych. W Niemczech i Francji dominują nowoczesne, energooszczędne składy, a pociągi dużych prędkości są standardem na głównych trasach. W Polsce natomiast modernizacja taboru jest procesem stopniowym i jeszcze długo nie osiągniemy zachodniego poziomu.

Punktualność i komfort podróży na polskiej kolei

Punktualność to jeden z największych problemów polskiej kolei. Według raportów Urzędu Transportu Kolejowego, w 2023 roku średnia punktualność pociągów pasażerskich wynosiła około 90%, ale w przypadku przewozów dalekobieżnych liczba ta spada do około 70%. Dla porównania, w Niemczech punktualność Deutsche Bahn wynosi ok. 75-80%, jednak tam sieć jest znacznie bardziej obciążona. Z kolei w Japonii opóźnienia mierzy się w sekundach, a w Szwajcarii punktualność oscyluje wokół 95%. Jeśli chodzi o komfort podróży, to nowoczesne pociągi, takie jak Pendolino, oferują standard na poziomie zachodnich przewoźników. Natomiast w wielu składach regionalnych nadal brakuje klimatyzacji, gniazdek elektrycznych czy Wi-Fi, co jest już standardem w krajach zachodnich.

Ekologia i innowacje w polskim transporcie kolejowym

Kolej uznawana jest za najbardziej ekologiczny środek transportu, ale w Polsce nadal zbyt duży udział mają spalinowe jednostki trakcyjne. Chociaż prowadzone są inwestycje w elektryfikację i nowoczesne pojazdy na wodór (np. Koleje Dolnośląskie testują pociągi wodorowe), to w porównaniu do Niemiec czy Francji jesteśmy jeszcze w tyle. Tam rozwija się kolej napędzaną energią odnawialną, a coraz większy nacisk kładzie się na redukcję emisji CO₂.

Czy Polska kolej dogania Zachód?

Podsumowując, Polska kolej poczyniła ogromne postępy w ostatnich latach, ale wciąż pozostaje w tyle za krajami zachodnimi. Główne problemy to brak kolei dużych prędkości, przestarzała infrastruktura na wielu odcinkach oraz niska punktualność. Jednakże, dzięki inwestycjom w ramach CPK, modernizacjom linii kolejowych oraz zakupowi nowoczesnego taboru mamy szansę zbliżyć się do poziomu Europy Zachodniej w ciągu najbliższych 10-20 lat. Warunkiem jest jednak kontynuacja inwestycji oraz skuteczna realizacja zaplanowanych projektów. Czy Polska kolej rzeczywiście dogoni zachodnie standardy? Odpowiedź na to pytanie poznamy w kolejnych latach.

Źródło zdjęcia: PKP Intercity