CPK stawia na Lokalnych Hubach Mobilności w projektowaniu węzłów przesiadkowych

Źródło zdjęcia: Centralny Port Komunikacyjny

Spółka Centralny Port Komunikacyjny koncentruje się na propasażerskim podejściu w projektowaniu węzłów przesiadkowych, które mają stać się punktem dostępu do usług Kolei Dużych Prędkości. W miastach położonych wzdłuż nowych linii kolejowych prowadzone są prace nad Lokalnymi Hubami Mobilności. Są to stacje pasażerskie zintegrowane funkcjonalnie z węzłami przesiadkowymi, wpisane w kontekst miejski i jego uwarunkowania.

Działania te mają na celu wspieranie zrównoważonego rozwoju otoczenia inwestycji kolejowych oraz odpowiadają na potrzebę tworzenia przestrzeni miejskich przyjaznych dla mieszkańców. Projekt Lokalnych Hubów Mobilności stanowi przykład nowoczesnego podejścia do planowania przestrzeni, opartego na współpracy wielu interesariuszy regionalnych inwestycji kolejowych Centralnego Portu Komunikacyjnego.

Współodpowiedzialność za przestrzeń i nowe rozwiązania dla miast

Koncepcja Lokalnych Hubów Mobilności opiera się na budowaniu dostępności do zintegrowanych usług transportowych poprzez projektowanie węzłów przesiadkowych. Węzły te, oparte na usługach kolejowych, mają pełnić funkcję lokalnych centrów aktywizujących i współgrających z nowoczesną przestrzenią miejską. Punktem wyjścia jest tu funkcjonalna analiza otoczenia stacji kolejowych pod kątem istniejących usług, dostępności pieszej i kołowej, potencjału rozwojowego, struktury przestrzennej oraz potrzeb lokalnej społeczności. Projekt wykracza poza aspekty techniczne infrastruktury, ukazując odpowiedzialne kształtowanie rozwoju ważnej dla mobilności mieszkańców części miasta, jaką jest otoczenie stacji kolejowej.

Jednostki samorządu terytorialnego odgrywają szczególną rolę w procesie projektowym, będąc współautorami lokalnych rozwiązań. Opracowywanie założeń dla powstających Lokalnych Hubów Mobilności zakłada aktywny udział samorządów od podpisania porozumienia wstępnego, poprzez wielostronne warsztaty urbanistyczno-transportowe z interesariuszami, aż po wspólne wypracowanie koncepcji zagospodarowania przestrzennego i zawarcie porozumienia wykonawczego. Takie podejście umożliwia zrozumienie lokalnych uwarunkowań oraz uwzględnienie w projekcie elementów odpowiadających na potrzeby dodatkowych powiązań przestrzennych różnych miejskich interesariuszy i mieszkańców.

Przykłady Lokalnych Hubów Mobilności w projektach CPK

Obecnie Centralny Port Komunikacyjny kontynuuje projektowanie Lokalnych Hubów Mobilności w Sieradzu i Kaliszu. Projektanci dążą do aktywizacji terenów kolejowych, w tym spójnego wpisania w nową przestrzeń miejską obiektów historycznych sąsiadujących ze stacjami pasażerskimi. Prace projektowe wokół planowanych Lokalnych Hubów Mobilności w tych miastach ukazują różnorodność wyzwań stojących przed planistami i projektantami. Wyzwania te obejmują między innymi potrzebę uwzględnienia rekomendacji konserwatorskich w obszarze ochrony zabytków, zmiany układów drogowych, odmienne kształtowanie przestrzeni publicznych, a także konieczność jeszcze silniejszej integracji różnych środków transportu zbiorowego i wytyczania nowych powiązań pieszych oraz rowerowych w mieście. W każdym przypadku zintegrowane podejście, uwzględniające zidentyfikowane potrzeby lokalne, prowadzi do zaprojektowania przestrzeni wokół stacji kolejowych w taki sposób, aby infrastruktura transportowa zapewniała bezpieczną i wygodną przesiadkę między różnymi środkami transportu. Zaproponowane podejście ma oferować nowe funkcje i możliwości wykorzystania przestrzeni mieszkańcom, a dzięki rewitalizacji staje się modelowym przykładem nowoczesnego rozwoju tkanki miejskiej.

Jednym z działań, w ramach przyjętego modelu współpracy z partnerami w regionach, są warsztaty typu „charrette”. Umożliwiają one wymianę wiedzy i doświadczeń pomiędzy ekspertami różnych branż i instytucji, od urbanistyki i transportu, poprzez zarządzanie zielenią, po administrację publiczną. W trakcie spotkań uczestnicy, w tym między innymi samorządowcy, przedstawiciele spółek kolejowych, miejskich spółek transportowych, zarządcy dróg, instytucje ochrony zabytków i projektanci, wspólnie identyfikują podstawowe potrzeby funkcjonalne projektowanych hubów i pożądane w takich obszarach funkcje dodatkowe, takie jak usługi. W kolejnym kroku projektowane są między innymi nowe powiązania drogowe, transportu publicznego czy pieszo-rowerowe obszarów przydworcowych.

Dotychczasowe doświadczenia i korzyści

Jednym z działań w ramach projektów Lokalnych Hubów Mobilności jest również wsparcie Centralnego Portu Komunikacyjnego dla samorządów w zakresie przekształceń własnościowych i planistycznych. Często tereny wokół stacji kolejowych to obszary o skomplikowanej strukturze własnościowej, wymagającej przed przekształceniami uzgodnień między wieloma instytucjami. Spółka Centralny Port Komunikacyjny przyjmuje rolę integratora i moderatora takich rozmów. Innym wyzwaniem, istotnym z punktu widzenia planistów, jest uwzględnienie w projektowaniu rozwiązań przeciwdziałających ograniczaniu powiązań infrastruktury transportowej z tkanką miasta. Ograniczenia wynikające z układów torowych, niedostatecznej sieci dróg dojazdowych czy ciągów pieszych można zidentyfikować w wielu miastach w kraju. W trakcie procesu projektowania Lokalnych Hubów Mobilności dochodzi do wypracowania optymalnych rozwiązań i likwidacji tych ograniczeń w najlepszym dla rozwoju miast kształcie, co finalnie podnosi wartość społeczną inwestycji. Dotychczasowe doświadczenia planistów i projektantów Centralnego Portu Komunikacyjnego w realizacji projektów Lokalnych Hubów Mobilności pokazują, że współpraca i współodpowiedzialność przynoszą wymierne korzyści. Jednostki samorządu terytorialnego oraz inne instytucje, aktywnie uczestnicząc w procesie projektowym, zyskują realny wpływ na kształtowanie przestrzeni miejskiej i realizację założeń rozwojowych.

Działania w ramach projektu Lokalnych Hubów Mobilności przyczyniają się do:

• wdrażania podejścia współodpowiedzialności za planowanie i projektowanie przestrzeni w terenach zurbanizowanych, zwłaszcza w kontekście dostępu do usług transportowych;

• aktywizacji terenów przykolejowych – wykorzystanie potencjału obszarów wokół stacji pasażerskich do tworzenia nowych przestrzeni publicznych, zabudowy mieszkaniowej czy uzupełnienia brakujących funkcji i usług;

• propasażerskiego podejścia do planowanej infrastruktury, stawiającego na intuicyjne korzystanie i komfort podróżnych – projektowanie uniwersalne dla szerokiej grupy odbiorców;

• poprawy dostępności i integracji transportu – ułatwienie przesiadek między różnymi środkami transportu, w tym czytelności przestrzeni węzła przesiadkowego i stworzenie spójnego systemu mobilności regionalnej;

• stymulowania rozwoju gospodarczego – dzięki zmianom projektowym w przyszłości wokół stacji pasażerskich mogą powstać nowe tereny inwestycyjne, co pozwoli generować nowe miejsca pracy i realizować cele rozwojowe miast.

Lokalne Huby Mobilności są narzędziem kształtowania powiązań usług komunikacji publicznej, ale również katalizatorem przemian urbanistycznych w otoczeniu stacji pasażerskich. Dzięki partnerskiemu podejściu i zaangażowaniu różnych instytucji możliwe jest tworzenie zrównoważonych, szeroko dostępnych dla pasażera i mieszkańca funkcjonalnych, regionalnych centrów przesiadkowych, które odpowiadają wyzwaniom rozwijających się miast i regionów. Jest to model planowania przestrzennego, który powinien stać się standardem w projektowaniu zintegrowanej infrastruktury transportowej w Polsce.

Tezy dotyczące projektowania Lokalnych Hubów Mobilności, realizowanych przy współudziale ekspertów z Centralnego Portu Komunikacyjnego, zostały przedstawione przez Magdę Niewęgłowską, kierownik zespołu do spraw Analiz Transportowych z Biura Wdrażania Strategii i Planowania Podprogramu Kolejowego Centralnego Portu Komunikacyjnego, na warsztatach Centrum Unijnych Projektów Transportowych pod tytułem „Fundusze UE na infrastrukturę pasażerską – perony i dworce w projektach rozliczanych”.