Kontrola finansowania projektu Rail Baltica pod lupą najwyższych organów z pięciu krajów

Najwyższe organy kontroli z Łotwy, Estonii, Litwy, Finlandii i Polski spotkały się w Rydze, aby omówić narastające wyzwania finansowe związane z realizacją strategicznego projektu kolejowego Rail Baltica. W trakcie piątkowego spotkania audytorzy skupili się na problemach związanych z opóźnieniami w budowie, kwestiami nabywania gruntów oraz efektywnością zarządzania zawartymi umowami. Celem rozmów było wyznaczenie konkretnych obszarów przyszłej współpracy w zakresie nadzoru nad tym kluczowym przedsięwzięciem oraz zaplanowanie kolejnego wspólnego audytu, który ma na celu zwiększenie transparentności i zapewnienie efektywnego wykorzystania publicznych środków finansowych.

Pierwsze spotkanie w Rydze zaowocowało konkretnymi ustaleniami dotyczącymi dalszej współpracy między najwyższymi organami kontroli. Jak poinformował urząd Państwowej Kontroli, dyskusje koncentrowały się przede wszystkim na możliwościach pogłębienia kooperacji oraz przeprowadzania wspólnych audytów. Takie działania mają na celu nie tylko zwiększenie ogólnej przejrzystości realizacji projektu, ale również umożliwienie wczesnego identyfikowania potencjalnych ryzyk, które mogłyby negatywnie wpłynąć na jego przebieg i budżet.

Rosnące ryzyka finansowe projektu

Z przedstawionego raportu audytorów wynika, że od roku 2017 szacunkowe koszty całkowitego wdrożenia projektu Rail Baltica doświadczyły znaczącego, aż czterokrotnego wzrostu. Biorąc pod uwagę ogromną skalę tej inwestycji, tak dynamiczny wzrost kosztów rodzi poważne obawy o potencjalny brak wystarczającego finansowania, który według szacunków może sięgnąć od 10 do 19 miliardów euro.

Raport zwraca również szczególną uwagę na przewidywany deficyt środków pochodzących z Unii Europejskiej w latach 2027-2028. Taka sytuacja może w konsekwencji wymusić konieczność znaczącego zwiększenia wkładów finansowych ze strony trzech państw bałtyckich, które są bezpośrednio zaangażowane w realizację projektu.

Wspólna inicjatywa audytowa na rzecz przejrzystości

Grupa robocza do spraw projektu Rail Baltica została powołana już w 2016 roku na podstawie podpisanego memorandum przez najwyższe instytucje audytowe Łotwy, Litwy i Estonii. Głównym celem tej inicjatywy jest skoordynowanie działań nadzorczych nad realizacją projektu, systematyczna ocena pojawiających się czynników ryzyka, wymiana zdobytych wniosków i stosowanych metodologii audytowych, a także przeprowadzanie audytów zgodnie z obowiązującymi międzynarodowymi standardami.

Projekt Rail Baltica jest strategiczną inwestycją infrastrukturalną, realizowaną przy ścisłej współpracy grupy LTG z Unią Europejską. Jest to największe przedsięwzięcie kolejowe w historii krajów bałtyckich. Jego kluczowym celem jest budowa nowoczesnej, zelektryfikowanej linii kolejowej o europejskim standardzie, która połączy Litwę, Łotwę i Estonię z Europą Środkową i Zachodnią. Projekt ten ma fundamentalne znaczenie dla wzmocnienia integracji regionalnej, a także znacząco przyczyni się do poprawy mobilności zarówno cywilnej, jak i wojskowej w regionie.

Źródło zdjęcia: Erikas Ovčarenko/BNS