Twój pociąg spóźniony o godzinę? Masz prawo do rekompensaty. Jak ją dostać?

Fot. Wikipedia Commons / Lichen99

Opóźnienia na kolei to niestety wciąż element podróży, który potrafi pokrzyżować plany. Jednak mało kto wie, że w przypadku dużego opóźnienia pociągu pasażerom przysługują konkretne rekompensaty, a ich zasady regulują zarówno przepisy unijne, jak i krajowy Kodeks cywilny oraz Prawo przewozowe. Prawo do odszkodowania można uzyskać w momencie, kiedy opóźnienie pociągu wyniesie więcej niż 60 minut, a wniosek składa się bezpośrednio do przewoźnika.

Podróżni, których pociąg dotrze do stacji końcowej z opóźnieniem przekraczającym godzinę, mają możliwość złożenia wniosku o rekompensatę na podstawie zryczałtowanych stawek. Rekompensatę taką wypłaca przewoźnik, a jej wysokość zależy od długości opóźnienia. Co więcej, pasażerowie mają też prawo do dochodzenia odszkodowania z tytułu naprawy szkody, którą ponieśli w wyniku opóźnienia pociągu.

Ile procent ceny biletu odzyskasz za opóźnienie pociągu?

Wysokość zryczałtowanej rekompensaty reguluje artykuł 19 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/782 dotyczącego praw pasażerów w ruchu kolejowym. W przypadku, gdy opóźnienie pociągu na stacji końcowej wyniesie od 60 do 119 minut, minimalna kwota rekompensaty to 25% ceny biletu jednorazowego. Jeśli opóźnienie pociągu jest jeszcze większe i wynosi 120 minut lub więcej, pasażerom przysługuje 50% ceny biletu jednorazowego. Warto wiedzieć, że minimalny próg wypłaty rekompensaty ustanawia przewoźnik, a jego wysokość nie może przekraczać 4 euro, co obecnie w przypadku PKP Intercity wynosi 16 złotych.

Zasady te mają zastosowanie w Polsce wyłącznie do opóźnień krajowych pociągów dalekobieżnych. Dotyczą one przewoźników i kategorii pociągów takich jak Express Intercity Premium (EIP), Express InterCity (EIC), InterCity (IC), Twoje Linie Kolejowe (TLK) należących do PKP Intercity, a także połączeń międzynarodowych i niektórych dalekobieżnych pociągów regionalnych, na przykład interREGIO (IR) spółki POLREGIO czy ŁKA Sprinter (ŁS) Łódzkiej Kolei Aglomeracyjnej.

Jak złożyć wniosek o odszkodowanie za opóźnienie pociągu?

Aby otrzymać rekompensatę, należy złożyć reklamację do przewoźnika. Poza biletem lub danymi pozwalającymi na identyfikację umowy przewozu (na przykład numer biletu internetowego) nie trzeba dołączać żadnego poświadczenia o opóźnieniu. Przewoźnik dysponuje danymi o punktualności swoich pociągów i sam zweryfikuje dokładny czas przyjazdu składu.

Wniosek o przyznanie rekompensaty można złożyć na kilka sposobów: przez Internet, pocztą tradycyjną lub

bezpośrednio w kasie biletowej, która prowadzi sprzedaż biletów danego przewoźnika. Zazwyczaj rekompensata jest wypłacana w formie pieniężnej na konto bankowe wskazane w reklamacji. Przewoźnik ma jednak prawo zaoferować pasażerowi bon uprawniający do zniżkowego zakupu kolejnego biletu. Decyzja o wypłacie rekompensaty lub przyznaniu bonu zapada w terminie miesiąca od daty otrzymania wniosku. Przy obliczaniu opóźnienia nie bierze się pod uwagę opóźnień, które wydarzyły się poza terytorium Unii Europejskiej.

Kiedy przewoźnik może odmówić wypłaty rekompensaty?

Przepisy unijne przewidują sytuacje, w których przedsiębiorstwo kolejowe ma prawo odmówić wypłaty zryczałtowanego odszkodowania za opóźnienie pociągu. Może do tego dojść, gdy opóźnienie, utrata połączenia lub odwołanie pociągu zostały spowodowane bezpośrednio przez nadzwyczajne okoliczności niezwiązane z ruchem kolei, których przewoźnik nie był w stanie uniknąć. Przykładami takich sytuacji są ekstremalne warunki pogodowe, poważne katastrofy naturalne, kryzysy w dziedzinie zdrowia publicznego, a także wina samego podróżnego lub zachowanie się osoby trzeciej, którego skutkom przewoźnik nie mógł zapobiec. Do takich zachowań osób trzecich zaliczają się między innymi osoby na torach, kradzież elementów infrastruktury, interwencje organów ścigania czy akty sabotażu lub terroryzmu.

W Polsce, na podstawie artykułu 2 ust. 6 unijnego rozporządzenia oraz artykułu 3a ustawy o transporcie kolejowym, wyłączono bezterminowo stosowanie rekompensat dla pociągów miejskich, podmiejskich i regionalnych. Wyłączenie to dotyczy większości pociągów osobowych uruchamianych przez przewoźników regionalnych, na przykład Kolei Mazowieckich, Kolei Dolnośląskich czy POLREGIO.

Inne drogi dochodzenia roszczeń za opóźnienie pociągu

Należy pamiętać, że unijne regulacje nie ograniczają prawa pasażerów do dochodzenia roszczeń z tytułu naprawy szkody na podstawie ogólnych przepisów krajowych, to jest Kodeksu cywilnego oraz ustawy Prawo przewozowe. Zgodnie z nimi, przewoźnik odpowiada za szkodę poniesioną przez podróżnego wskutek opóźnionego przyjazdu lub odwołania pociągu. W takim wypadku, w przeciwieństwie do zryczałtowanej rekompensaty, musisz udowodnić poniesioną stratę materialną, na przykład przedstawiając rachunki, które mają związek przyczynowo-skutkowy z opóźnieniem. Przewoźnik rozpatruje to roszczenie uznaniowo.

Warto zaznaczyć, że w przypadku dochodzenia odszkodowania na podstawie przepisów krajowych przewoźnik również może się uwolnić od odpowiedzialności, jeżeli opóźnienie pociągu wynikło ze zdarzeń nadzwyczajnych, na które nie miał wpływu i których skutkom nie mógł zapobiec, na przykład zerwanie sieci trakcyjnej w wyniku nawałnicy. Jednakże, samoczynna awaria taboru niewywołana czynnikami zewnętrznymi nie jest zaliczana do zdarzeń nadzwyczajnych, które zwalniają przewoźnika z odpowiedzialności.

Jedna rekompensata nie wyklucza drugiej. Oznacza to, że jeśli otrzymasz zryczałtowaną rekompensatę z przepisów UE, nadal możesz ubiegać się o odszkodowanie z tytułu naprawy szkody na podstawie przepisów krajowych. Obydwa roszczenia można zawrzeć w jednym piśmie reklamacyjnym do przewoźnika.