Przewoźnicy pasażerscy na plusie, ale towarowi i zarządcy infrastruktury na minusie. UTK analizuje koszty kolei

Fot. POLREGIO

Najnowsza analiza Urzędu Transportu Kolejowego, opublikowana na podstawie danych z lat 2019-2024, pokazuje duże zróżnicowanie wyników finansowych w sektorze kolejowym. Wyniki za 2024 rok wskazują, że przewoźnicy pasażerscy wykazali dodatni wynik operacyjny, podczas gdy sektor towarowy oraz zarządcy infrastruktury musieli zmierzyć się z ujemnym rezultatem finansowym. Szczegółowe badanie UTK ujawnia, jak zmienia się struktura kosztów w poszczególnych segmentach rynku i które elementy, takie jak świadczenia pracownicze czy amortyzacja, stanowią największe obciążenie dla kolejowych firm.

Urząd Transportu Kolejowego (UTK) przeprowadził dogłębną analizę, która dotyczy struktury kosztów ponoszonych przez sektor kolejowy w 2024 roku oraz trendów, jakie kształtowały te koszty w ostatnich latach. Dane zebrano od przewoźników pasażerskich, towarowych oraz zarządców infrastruktury kolejowej w ramach corocznej sprawozdawczości rynkowej. Analiza ta ma na celu wskazanie obszarów, które wymagają optymalizacji, by poprawić ogólną efektywność finansową polskiej kolei.

Dodatni wynik operacyjny u przewoźników pasażerskich

Jedynie firmy zajmujące się przewozami pasażerskimi zakończyły rok 2024 z dodatnim wynikiem na działalności operacyjnej, co oznacza, że ich przychody przekroczyły koszty. Przychody w tym segmencie wyniosły ponad 12,4 miliarda złotych przy kosztach kształtujących się na poziomie 12 miliardów złotych. Niestety, inaczej wygląda sytuacja w sektorach towarowym i zarządzania infrastrukturą.

Jak zauważył Prezes Urzędu Transportu Kolejowego, dr inż. Ignacy Góra:

„Analiza wyników finansowych za 2024 r. pokazuje, że sytuacja w sektorze kolejowym była zróżnicowana. Przewoźnicy pasażerscy wykazali dodatni wynik na działalności operacyjnej (przychody przekroczyły koszty). Niestety, u przewoźników towarowych oraz zarządców infrastruktury koszty przewyższały osiągane przychody. Ten ujemny wynik na działalności operacyjnej jest niepokojący, gdyż obniża wiarygodność kredytową i ogranicza możliwości inwestycyjne”

Sektor towarowy i infrastruktury na minusie

Przewoźnicy towarowi zakończyli 2024 rok ze stratą, gdzie koszty wyniosły 11,1 miliarda złotych, a przychody zaledwie 9,4 miliarda złotych. Na ten wynik wpłynęła w dużej mierze sytuacja związana z restrukturyzacją w PKP Cargo. Jeszcze większą różnicę widać w przypadku zarządców infrastruktury, u których koszty zarządzania sięgnęły 12,3 miliarda złotych, znacznie przekraczając przychody z tego tytułu (10 miliardów złotych). Taki ujemny wynik w zarządzaniu infrastrukturą jest określany przez UTK jako mający charakter systemowy, wynikający w dużej mierze z przyjętego modelu finansowania.

Struktura kosztów i największe obciążenia

W 2024 roku największym obciążeniem dla przewoźników pasażerskich oraz zarządców infrastruktury były świadczenia pracownicze. Stanowiły one odpowiednio 30,7% i 39,9% całkowitej struktury kosztów tych podmiotów.

Zupełnie inaczej wygląda struktura kosztów w segmencie towarowym, gdzie największy udział (29,6%) przypadał na amortyzację. Ten duży wzrost (wobec 11,2% w 2023 r.) wynikał głównie z odpisów amortyzacyjnych dokonanych przez PKP Cargo w trakcie procesu restrukturyzacyjnego. Równocześnie, w przewozach towarowych odnotowano spadek wydatków na świadczenia pracownicze do 20,3% (spadek z 25,2% w 2023 r.), co było efektem zmniejszenia zatrudnienia.

Koszty usług obcych, obejmujące między innymi naprawy, modernizacje i usługi utrzymaniowe, stanowiły trzecią co do wielkości pozycję kosztową. Były one znaczące dla zarządców infrastruktury (26,8%) i przewoźników pasażerskich (22,4%), a w segmencie towarowym osiągnęły 18,5%.

Zmienne koszty paliw i energii trakcyjnej

Ważnym, choć podlegającym wahaniom, elementem struktury kosztów są wydatki na zakup paliw i energii trakcyjnej. Rok 2024 przyniósł spadek średniego kosztu zakupu obu tych surowców w porównaniu do roku wcześniejszego. U przewoźników pasażerskich udział tej pozycji w kosztach spadł do 21,8% (z 25,2% w 2023 r.), a u przewoźników towarowych do 13,7% (z 20,6% w 2023 r.).

Analiza UTK pokazuje również, że maleje udział kosztów dostępu do infrastruktury w ogólnej strukturze kosztów przewoźników. Wynika to w głównej mierze ze stabilizacji stawek dostępowych. W 2024 roku koszty te stanowiły 11,2% kosztów przewoźników pasażerskich i niecałe 8% u towarowych, co jest znaczącym spadkiem w porównaniu do 2019 roku (odpowiednio 16,4% i 14,7%).