Tylko PESA może naprawić skład ED161-004. Dlaczego PKP Intercity musiało udzielić zamówienia z wolnej ręki?

Fot. KP PSP w Sochaczewie

PKP Intercity S.A. poinformowało w opublikowanym 2 września 2025 roku ogłoszeniu o dobrowolnej przejrzystości ex ante o udzieleniu bezpośredniego zamówienia na wykonanie naprawy powypadkowej elektrycznego zespołu trakcyjnego ED161-004. Wartość tego zamówienia została oszacowana na ponad 15,6 miliona złotych. Spółka zdecydowała się na procedurę z wolnej ręki, uzasadniając to prawami wyłącznymi producenta, który nie wyraził zgody na udostępnienie dokumentacji technicznej innemu podmiotowi.

Ogłoszenie o dobrowolnej przejrzystości ex ante, opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, dotyczy usług w zakresie napraw i konserwacji taboru kolejowego. Postępowanie, prowadzone na podstawie Prawa zamówień publicznych, ma na celu przywrócenie do eksploatacji pojazdu ED161-004 po kolizji. Decyzja o bezpośrednim udzieleniu zamówienia wynika z faktu, że to jedyny możliwy sposób na przeprowadzenie tej specjalistycznej naprawy.

Tylko PESA może naprawić skład ED161. Dlaczego PKP Intercity musiało udzielić zamówienia z wolnej ręki? / fot. KP PSP w Sochaczewie

Wypadek pociągu Pesa Dart

Pociąg o numerze bocznym ED161-004, znany jako Pesa Dart, uległ poważnemu wypadkowi 26 listopada 2024 roku w miejscowości Nowa Sucha na Mazowszu. Doszło tam do kolizji składu z samochodem ciężarowym na przejeździe kolejowym, w wyniku której jeden z członów pociągu wykoleił się. Na szczęście, w zdarzeniu nikt nie odniósł poważnych obrażeń, chociaż kilku pasażerów i kierowca ciężarówki doznali niegroźnych obrażeń. Wypadek spowodował znaczne utrudnienia w ruchu na trasie między Warszawą a Poznaniem, a koszty naprawy pojazdu oraz infrastruktury kolejowej są szacowane na miliony złotych.

Naprawa powypadkowa pociągu ED161

Przedmiotem zamówienia o wewnętrznym identyfikatorze 25/WNP-029051/TUT jest naprawa powypadkowa pociągu ED161-004. Przewoźnik zdecydował się na procedurę negocjacyjną bez uprzedniej publikacji zaproszenia do ubiegania się o zamówienie. Zgodnie z oficjalnym ogłoszeniem, zamówienie zostało udzielone firmie Pojazdy Szynowe PESA Bydgoszcz Spółka Akcyjna, która jest producentem pojazdów serii ED161, znanych jako Pesa Dart.

Wyłączność producenta na naprawę

PKP Intercity uzasadniło bezpośrednie udzielenie zamówienia wyłącznymi prawami, w tym prawami własności intelektualnej, do dokumentacji konstrukcyjnej pojazdów serii ED161. Prawa te przysługują wyłącznie producentowi, czyli PESA Bydgoszcz S.A. W dokumentacji przetargowej spółka wskazuje, że posiadana przez nią dokumentacja jest wystarczająca jedynie do bieżącej eksploatacji i utrzymania pojazdów, jednak nie pozwala na opracowanie technologii oraz zakresu naprawy po kolizji. Bez dostępu do pełnej dokumentacji projektowej, zawierającej szczegółowe rysunki, modele wytrzymałościowe oraz technologie produkcji, prawidłowa i rzetelna naprawa pojazdu jest niemożliwa.

W ogłoszeniu znalazło się również oświadczenie producenta, Pojazdy Szynowe PESA Bydgoszcz S.A., z 20 lutego 2025 roku:

"(…) wyłącznie spółce – Pojazdy Szynowe PESA Bydgoszcz S.A. przysługują autorskie prawa majątkowe i inne prawa własności intelektualnej do dokumentacji konstrukcyjnej pojazdów serii ED161, w zakresie niezbędnym do wykonania naprawy pojazdu ED161-004. Pojazdy Szynowe PESA Bydgoszcz S.A. nie wyraża zgody na sprzedaż lub udzielenie PKP Intercity S.A. licencji ani też sublicencji do dokumentacji konstrukcyjnej pojazdów serii ED161 w zakresie niezbędnym do dokonania naprawy powypadkowej pojazdu ED161-004.”

Dodatkowym argumentem przewoźnika jest ryzyko utraty gwarancji na poszycie pojazdu oraz problemy z utrzymaniem współczynnika niezawodności, gdyby naprawa została powierzona innemu podmiotowi. Wartość zamówienia na naprawę powypadkową pociągu Pesa Dart została oszacowana na 15 666 134,00 zł.