Dostęp do infrastruktury kolejowej z nowymi zasadami. Będą opłaty za postoje?

Fot. PKP PLK

6 października 2025 roku opublikowano rozporządzenie Ministra Infrastruktury, które wprowadza istotne zmiany w zasadach udostępniania infrastruktury kolejowej. Nowe przepisy mają wejść w życie po 30 dniach od ogłoszenia i celują w zwiększenie konkurencyjności transportu szynowego oraz lepsze dostosowanie krajowych regulacji do europejskiego prawa, w tym orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Zmodyfikowane zasady dotyczą między innymi opłaty rezerwacyjnej i wprowadzenia dodatkowego składnika opłaty podstawowej.

W Dzienniku Ustaw ukazało się rozporządzenie Ministra Infrastruktury zmieniające dotychczasowe zasady udostępniania infrastruktury kolejowej. Akt prawny został opublikowany 6 października 2025 roku i zacznie obowiązywać po upływie 30 dni od tej daty. Głównym celem wprowadzanych zmian jest poprawa warunków dla konkurencji w sektorze kolejowym, zapewnienie zgodności polskiego prawa z dyrektywą 2012/34/UE (wynikającą z wykładni Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej), a także zwiększenie przejrzystości mechanizmów ustalania opłat za korzystanie z sieci kolejowej. Ponadto, nowe regulacje mają odpowiedzieć na bieżące potrzeby rynku, na przykład w zakresie efektywniejszego wykorzystania przepustowości linii.

Kluczowe modyfikacje w opłatach za dostęp do infrastruktury

Najważniejsza dla przewoźników kolejowych jest nowelizacja dotycząca opłaty rezerwacyjnej oraz wprowadzenie nowego elementu do opłaty podstawowej. Ten dodatkowy składnik opłaty podstawowej ma być zależny od postojów handlowych, które pociągi wykonują przy peronach. To rozwiązanie ma na celu bardziej precyzyjne odzwierciedlenie rzeczywistego wykorzystania infrastruktury stacyjnej.

Szczegółowy katalog najważniejszych zmian, zwiększających konkurencyjność

Rozporządzenie wprowadza szereg rozwiązań, które mają za zadanie usprawnić, a także ujednolicić system rozliczania dostępu do infrastruktury kolejowej w Polsce. Wśród tych, które mają największe znaczenie, znajdują się:

• Wprowadzenie nowej definicji terminu „modyfikacji przydzielonej zdolności przepustowej”, co ma duże znaczenie dla zarządzania trasami pociągów i ich ewentualnych zmian.

• Dodanie „bruttotonokiloametra” jako alternatywnego miernika do obliczania pracy eksploatacyjnej, co daje przewoźnikom i zarządcy większą elastyczność w rozliczeniach.

• Zmodyfikowanie metodyki obliczania średniej stawki opłat, która jest uzależniona od masy składu pociągu i kategorii danej linii kolejowej, co ma przełożyć się na większą sprawiedliwość systemu.

Większa przejrzystość stawek i opłaty rezerwacyjne

Nowe regulacje nakładają na zarządców infrastruktury kolejowej obowiązek publikowania analiz rynkowych dotyczących stosowanych stawek. Ma to na celu zwiększenie transparentności całego systemu. Równie istotne jest ujednolicenie zasad naliczania opłaty rezerwacyjnej, która jest pobierana w przypadku, gdy przewoźnik nie wykorzysta przyznanej trasy pociągu. Ujednolicenie to dotyczy zarówno rocznego, jak i indywidualnego rozkładu jazdy, co powinno uprościć rozliczenia i zmniejszyć liczbę sporów. Ponadto, doprecyzowane zostały zapisy dotyczące stosowania tak zwanych mark-upów, czyli dodatkowych opłat, których naliczanie było wcześniej przedmiotem kontrowersji.

Zgodnie z wymogami rozporządzenia, zarządcy infrastruktury, w tym PLK, będą zobowiązani do dostosowania swoich Regulaminów Sieci w ciągu 30 dni od momentu wejścia w życie nowych przepisów, czyli do początku grudnia 2025 roku. Zaktualizowany dokument ma zostać opublikowany na stronie internetowej spółki Polskie Linie Kolejowe zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie terminami.